Etengabe aldatzen ari den mundu batean murgildurik, mundu osoan partekatzen ditugun fenomeno demografikoei egin behar diegu aurre. Fenomeno horietako bat da landa-eremuetako biztanleriak behera egin duela.

Piurak, Peruko biztanle gehien dituen bigarren probintzia, kezka sortzen duen fenomeno bat ezkutatzen du: landa-biztanleriaren pixkanakako beherakada. Hiriguneetan aukera bila dabiltzan gazteak protagonista dituen exodo honek komunitateen etorkizunerako erronka bat planteatzen du. Hirietara migratzeak geografia-egoera aldatzea dakar, bai eta naturarekiko bizikidetzatik aldentzea ere.

Gainera, landa-komunitateek erronka handiak dituzte beren lurraldearen kudeaketari dagokionez, eta garapen iraunkorra eta ingurunea errespetatzen duen garapena sustatzen duen ikuspegi integral baten premia adierazten dute. Kezka horiei erantzuteko, Centro de Investigación y Promoción del Campesinado-k (CIPCA) tokiko komunitateen eta haien ingurune naturalaren arteko harremana sendotzeko ahaleginak egin ditu, eta honako lurralde-garapeneko ekimen hauek sortu ditu arroaren ikuspegitik. Ekimen horiek garapen ekonomikoa eta soziala sustatzeaz gain, florari, faunari eta tokiko ekosistemei buruzko antzinako ezagutza biziberritzea ere sustatzen dute.

1. Erakundeak indartzea

Oinarrizko erakundeen lana indartzea eta dinamizatzea eta erakunde publikoekin artikulatzea dira ingurumen-kudeaketarako lehen ekintza-ardatza. Prozesu hori "Lurraldearen irakurketa iraunkorra" izeneko estrategia baten bidez gauzatu zen.

Estrategia horri esker, hainbat erakunde identifikatzea lortu zen, eta aliantza estrategikoak ezarri ziren erakunde publikoekin. Lankidetza horiei esker, lurraldeko esku-hartzeak dinamizatu ahal izan ziren, ekintza bateratua eta koordinatua ziurtatuz.

Ikuspegi kolaboratibo eta multisektorial horrek ingurumen-erronkei erantzuteko gaitasuna indartu zuen, eta ingurunearekiko kidetasunaren eta erantzunkidetasunaren zentzua sustatu zuen.

2. Baso-baliabideen kudeaketa

Gure ingurunearen zati integrala gara, ingurunearekin konektatuta gaude eta bere baliabideen mende gaude. Horregatik, gure ardura da erabateko bizitza bermatzeko oreka bilatzea, bai guretzat, bai hurrengo belaunaldientzat.

Piuran, erakunde indartuen sare batekin, kontzientziazio-lan sakona eta landare-estaldura kontserbatu eta berreskuratzera bideratutako ekintza zehatzak egin ziren, puntu kritikoetan basoberritzeko jardunaldien bidez. 240 hektarea baso-berritzea lortu zen 2024ra arte. Gainera, lorategi botaniko berritzaile bat aktibatu zen Andanjo baserrian, Singucate mikroarroaren germoplasma bakarra babesteko.

Aldi berean, Servicio Nacional Forestal y de Fauna Silvestre-ren (SERFOR) laguntza teknikoarekin, Basoa Zaintzeko eta Kontrolatzeko Batzordeak ezarri eta indartu ziren nekazarien komunitateetan.

Ekimen horien iraunkortasuna bermatzeko, ikerketa sakonak egin ziren esku hartzeko arloetan karbono-stocka zehazteko.

3. Ur-baliabideen kudeaketa

Baliabide hidrikoa funtsezko zutabea da landa-erakundeekin lan egiteko; izan ere, erakunde horien ekoizpen-jarduera guztiek lotura estua dute uraren fluxuarekin. Ildo horretan, mikroarroaren eragileen arteko elkarlanerako ahalegina egin zen, landa-eremuetan ereitea eta ur-uzta indartzeko, Singucate mikroarroa Piura ibaiaren arroaren buru dela gogoraraziz.

Funtsezko ekintza bat da uraren erabilera eraginkorra sustatzea eta baliabide hidrikoaren kalitateari eustea, Autoridad NAcional del Agua-rekin (ANA) batera sentsibilizazio-jardunaldiak eginez. Ekintza zehatzak egiten dira, hala nola erreserborioak birgaitzea, ganaduarentzako isurbideak eraikitzea, ureztatze teknifikatua instalatzea, albarradak hobetzea eta berreskuratzea.

Epe luzerako ekintza horien iraunkortasuna bermatzeko, azterlan zehatzak eta emarien neurketak egin ziren eskaintzaren eta eskariaren oinarrizko lerro bat ezartzeko, bai eta ANAren uraren kalitatearen lehen monitorizazioa egiteko ere.

4. Lurzoruaren kudeaketa

Azken hamarkadan, ekoizleek lurzoruaren erabilera goitik behera aldatu dute, eta agintariek ez dute interesik erakutsi. Horren ondorioz, baliabide hori degradatu eta higatu egin da. Lurzoruaren kudeaketa eskasak lurra irristatzea, azpiegiturak suntsitzea eta nekazaritzako produktibitatea murriztea eragin dezake. Arriskuez jabetuta, ekoizleekin batera lan egiten hasi zen lurzorua kontserbatzeko eta babesteko.

Ahalegin horren barruan, 1.100 metroko zangak birgaitzea eta 750 metroko harri-dikeak eraikitzea sartzen dira, higadura kontrolatzeko eta irristatzeko aukera murrizteko. Garbiketa-lanak egin ziren auzo-bideetan, lurzoruak degradatu ez zitezen.

Ekoizleekin lankidetzan aritzean eta neurri praktikoak hartzean, lurzoruaren kudeaketa desegokiari lotutako arriskuak murrizten laguntzen da eta eskualdean garapen iraunkorra sustatzen da.

5. Ikasitakoa:

• Lurraldearen etengabeko zaintza mantentzea funtsezkoa da eskualdean dauden potentzialtasunak eta problematikak identifikatzeko.
• Arro hidrografikoaren ikuspegiarekin lan egiteak landa-eremuetako populazioen arteko harremanak eta lurralde-garapena errazten ditu.
• Funtsezkoa da tokiko komunitateetan oinarri-erakundeak indartzea. Erakunde horiek plataforma bat eskaintzen dute herritarrek parte hartzeko, erabaki kolektiboak hartzeko eta garapen iraunkorreko proiektuak ezartzeko.
• Baso-berritzea epe ertain eta luzerako prozesua da, eta mantentze-plan sendo bat eskatzen du, landaketen hasierako ereitea babesteko, proiektuaren epe luzerako arrakasta bermatuz eta ingurumen- eta gizarte-onurak maximizatuz.